https://www.oudheidkundelichtenvoorde.nl/node/50 Nieuwe versie: Harreveld kent een rijke geschiedenis die eeuwen teruggaat. Archeologische opgravingen, uitgevoerd tussen 1992 en 1997, hebben waardevolle inzichten opgeleverd over de voormalige havezate Harreveld en de bewoning op deze locatie in eerdere perioden.
Door de sloop van het oude internaat en latere bouwwerkzaamheden ontstond een unieke kans om het bodemarchief te onderzoeken. Dit leidde tot de ontdekking van oude funderingen, een goed bewaarde gracht en tal van bijzondere vondsten. Uit de opgravingen bleek dat de havezate Harreveld een stevig kasteelcomplex was met een gracht en verdedigingswerken.
De exacte locatie van het kasteel was tot dan toe onbekend, maar dankzij het onderzoek kwamen de fundamenten van verschillende bouwdelen aan het licht. Een van de belangrijkste ontdekkingen was de fundering van een traptoren, die deel uitmaakte van de poort naar het kasteel. Dit bevestigde de nauwkeurigheid van een historische kaart uit de zeventiende eeuw, waarop de havezate en haar indeling zijn afgebeeld.
De gracht rondom het kasteel werd grondig onderzocht en bleek niet alleen een verdedigingsfunctie te hebben gehad, maar ook als afvalplaats te zijn gebruikt. Hierin werden tal van voorwerpen gevonden die een inkijk gaven in het leven op de havezate. Onder de vondsten bevonden zich bouwfragmenten, stukken glas-in-lood en keramiek, wat erop wijst dat de bewoners niet alleen praktisch, maar ook decoratief en comfortabel leefden. De gracht speelde een cruciale rol in het bewaren van historische objecten. Tijdens de opgravingen werd een breed scala aan vondsten gedaan, variërend van aardewerk tot metalen voorwerpen. Een van de meest opmerkelijke vondsten was een bronzen kookpot uit de zestiende eeuw, een zeldzaam object dat een beeld geeft van de kookgewoonten in die tijd.
Daarnaast werd een rijkversierde kan uit het Westerwald gevonden, daterend uit ongeveer 1600. De gracht leverde ook talloze scherven van mineraalwaterkruiken op, afkomstig uit Duitse productiecentra zoals Selters. Deze vondsten wijzen op handelscontacten en de consumptie van luxe goederen. Verder werden fragmenten van porselein en creamware aangetroffen, wat suggereert dat de bewoners van de havezate toegang hadden tot exclusief serviesgoed. Naast deze gebruiksvoorwerpen werden er ook objecten van metaal en glas gevonden.
Een bijzondere vondst was een kruisboogpijlpunt uit de vijftiende eeuw, wat erop duidt dat de havezate mogelijk een militaire functie had of zich moest verdedigen tegen invallen. Een ander opvallend object was een ivoren luizenkam, een persoonlijk verzorgingsvoorwerp dat laat zien dat hygiëne een rol speelde in het dagelijks leven op de havezate.
Hoewel het onderzoek zich in eerste instantie richtte op de middeleeuwse havezate, brachten de opgravingen ook aanwijzingen voor veel oudere bewoning aan het licht. In de gracht en de directe omgeving werden vuurstenen werktuigen gevonden die gedateerd zijn tussen 9.000 en 11.000 voor Christus. Deze vondsten, afkomstig uit de Tjonger-cultuur, suggereren dat het gebied al in de prehistorie werd gebruikt door jagers-verzamelaars.
Daarnaast werden paalsporen en scherven van dertiende- en veertiende-eeuws aardewerk ontdekt, wat wijst op permanente bewoning nog vóór de bouw van het kasteel. Een opvallende ontdekking was een verbrande paalstomp die in het muurwerk van de havezate was verwerkt. Dit suggereert dat de bouwers van het kasteel tijdens de constructie al oudere structuren in de grond aantroffen en mogelijk hergebruikten. Bij latere opgravingen werd duidelijk dat de havezate op een oudere, vijftiende-eeuwse gedempte gracht was gebouwd. De aanwezigheid van zware houten constructies in het muurwerk duidde op een verstevigde fundering, mogelijk bedoeld om het kasteel extra stabiliteit te geven.
Literatuur: Nijs, G. en H. Manschot-Tijdink, Harreveld doorgrond, historisch-archeologisch onderzoek naar eene olde haevezaete, Doetinchem 1994. Nijs, G., Archeologie in Harreveld, in de Lichte voorde, nr. 26, pag. 20 Nijs, G., Opgraving kasteelgracht, in de Lichte voorde, nr. 27, pag. 22 Nijs, G., Opnieuw de grond in, aanvullend archeologisch onderzoek havezate Harreveld, Aalten, 1999 Nijs, G., Opgraving havesathe Harreveld II, in de Lichte voorde, nr. 35, pag. 21 Nijs, G., Vierpasvensterglas uit de Harreveldse gracht, in de Lichte voorde, nr. 35, pag. 23 Nijs, G., Opnieuw de grond in... Een rijkversierde kan uit de Harreveldse bodem, in de Lichte voorde, nr. 38, pag. 30
